De verslaggever, columnist en auteur Jeroen Wielaert maakte een reis door Spanje. Van zijn gedachten en indrukken heeft hij ons deelgenoot gemaakt. Geniet van zijn unique verteltrant  en schrijven .

Filips II en Franco: ze hebben de Spaanse geschiedenis met bloed besmeurd en hun monumenten bevinden zich niet toevallig vlak bij elkaar, in het groen van de berghellingen ten westen van Madrid, op onze route tussen Segovia en Toledo.

Als megalomane dictator heeft Franco nog bij zijn leven het reuzenmonument laten verrijzen dat er nooit is gekomen voor zijn ambtsgenoot Hitler. De Führer had in Neurenberg al wel van zijn eigen marcheerterrein met brultribune genoten. Franco’s Valle de los Caidos (Vallei der Gevallenen) heeft iets van die sfeer, maar het is veel katholieker. In plaats van een swastika piekt een 150 meter hoog kruis omhoog op de rots boven de onderaardse basiliek. Alles heeft Albert-Speer-achtige afmetingen en lijnen, maar er is geen bloedvlek te zien en de tijd heeft het van elke fascistische sinisterheid verlost. Het is een verloren Valle, geen druk bezocht bedevaartsoord voor menigten met bedenkelijk gedachtengoed. De generalissimo ligt begraven voor het altaar van een gedempt verlichte betonnen hangar met het klimaat van een koelcel voor biggetjes en zuiglammetjes – de lekkernijen van de regio.
 Franco had wel een fijn inzicht over zijn plaats in de historie. Hij koos voor deze gedenkplaats, omdat het niet ver van het Escorial vandaan is, het rechthoekige paleis- en kerkcomplex dat Filips II voor zichzelf heeft laten bouwen.

Er is beslist veel meer te zien over het leven van de koning, dan van de generalissimo. Interessant is de Zaal van de Veldslagen, een langgerekte ruimte waarin de koning een reeks militaire successen heeft laten schilderen aangaande zijn strijd tegen de ongelovigen. Zijn sobere leefruimten zijn goed behouden gebleven. Niks roomse pracht en praal voor een vorst met merkwaardige Calvinistische leefregels. We aanschouwen zijn sterfbed met baldakijn. Het is geen grote heerser geweest. In de grafkelder ligt hij onder zijn vader, ook al goed gekoeld.
Vlak bij het vertrek waarin de ook in Nederland beruchte zoon van Karel V de laatste adem uitblies stapt Tom Dumoulin vandaag op voor de laatste lastige bergrit in de Vuelta. De Spanjaarden dragen hem op handen, alsof ze hem willen veroveren, eeuwen na Filips II. Tom heeft die Spaanse kop. Hij is ook echt een Lider, een man die als rouleur en klimmer in een zware Spaanse rondgang overtuigend heeft laten zien dat er na Jan en Joop eindelijk weer een Nederlandse Tourwinnaar is opgestaan. Monumentaal!

Tolerantie is een Nederlandse uitvinding, geïntroduceerd in Nieuw-Amsterdam, vier eeuwen geleden. Dat werd iedereen wijsgemaakt in New York bij de viering van Hudson 400, de zomer van 2009. Leuke, maar misse marketing. Tolerantie was al eeuwen langer de essentie van de leefsfeer van Toledo.

Na een geschiedenis van bezettingen en heroveringen leefden moren, christenen en joden al diep in de middeleeuwen vreedzaam samen tussen de muren binnen een kronkel van de Taag. 
Die oude tijd is versteend in de architectonische kenmerken van de drie religies, samengebald in het compacte stratenplan. Anno nu gaat het er in Toledo vooral om verdraagzaam en geduldig te zijn voor weer een groep Japanners die een straatje staat te verstoppen, vervaarlijk zwiepend met selfie-sticks.

In Toledo is anders dan andere Spaanse steden geen ruimte gemaakt voor een ruimtelijke, uitbundige Plaza Mayor. Het is bij een miezerig pleintje gebleven. De grotere Plaza Zocodover is verpest door Burgerkoningen.
 Dwalen moet je er en vooral verdwalen. Luis Bunuel deed dat graag met zijn Orde van Toledo, met drankmaten als Dalí en Llorca. Ik kan me een Nederlandse afdeling voorstellen met enige vrienden van de journalistiek, de kunst, het licht en het duister. De Toledo 2.0-Gang!
 Na de enorme kathedraal is het cultureel correct om het Museum van El Greco te bezoeken, zuidelijk in de jodenwijk. Een vergeten schilder die weer hip is gemaakt. Als late middeleeuwer was hij minder verfijnd dan zijn tijdgenoten, beeldde heiligen af als mensen. Dat had beter gekund, zo te zien. Misschien was hij gewoon niet zo’n goede schilder, althans minder dan de heilige die van hem is gemaakt, compleet met Camping.
 Weg van de toeristenhorde hebben we een prachtwandeling langs de Taag gemaakt en daarna in L’Embrujo de teloorgang van Tom Dumoulin gezien. Het was teveel voor een man alleen. In El Mundo heeft hij al een bijnaam gekregen: Mariposa de Maastricht. Een Limburgse Vlinder! Dan toch liever een koosnaam op de hoogte van de Adelaar van Toledo.

Het binnenkomen in Orgaz was een bijzondere, intieme ervaring. We maakten een slingerbeweging, zuidelijk van Toledo. Loes had de naam van het ons onbekende stadje als eerste op de kaart zien staan. Het was deze vroege middag alsof het zich alleen voor ons opende, zo stil was het er, op de vaste jongens na in de bar bij het kasteel.

Er is geen eenduidige etymologische uitleg voor de plaatsnaam. Het kan domweg ‘fertil’ betekenen, vruchtbaar. Er komt goede wijn en kaas van deze plek op de barre vlakte, maar verder is er geen grote geschiedenis geschreven. Orgaz kent geen ronkende verhalen over Johanna de Waanzinnige, Ferdinand, Isabel, of Filips II, er komen geen beroemde stierenvechters, voetballers, of wielrenners vandaan en Hemingway heeft er niet gegeten. Wel vond Rodrigo Diáz de Vivar, beter bekend als El Cid er zijn vrouwe en vernam Fernando III in 1230 in de nog bestaande Casa del vinculo de las Cadenas het bericht van de dood van Alfonso III, koning van Léon. Het ligt op de Route Don Quichot, dat dus wel, na al die eeuwen. Het was tijd dat we er ons kwamen verbazen over zoveel schitterende onbekendheid.
 Het kasteel was de eerste reden om te stoppen. Onder het wandelen nam de verrassing toe. Een pracht van een kerk op een geweldige, ruime, lege Plaza Mayor zonder tetterterrassen, maar met een enkele Cervezeria. Witte straten als in Andalusië, met in de wind wapperende voordeurgordijnen, een enkel oud vrouwtje, wegwandelend van de pilaren.
 Genieten, het lied van de stilte van Orgaz.

Chinchón ligt met groot gemak buiten de schaduw van Madrid, zo’n veertig kilometer zuidelijk van de Spaanse hoofdstad die we graag laten liggen voor een ander bezoek.

In Chinchón geen vermoeiende hoeveelheid kerken. Het gaat er maar om dat ene centrale plein: de ronde Plaza Mayor met zijn groene balkons in twee verdiepingen. Ze zijn gebouwd van de vijftiende tot de zeventiende eeuw en dat wil je drie eeuwen laten graag bekijken.

Bij onze aankomst stond de tribune voor het stierengebeuren er nog. Dat laten ze zo in de zomermaanden, want er vinden verschillende van dat soort evenementen plaats. Gelukkig bleven we er van verstoken en het verziekt het zicht op de Plaza niet helemaal.
Het is er goed relaxen, drinken, eten, vooral door de weeks, als de Madrilenen weer naar huis zijn. Het is aardig om naar de ruïne van het Castello de los Condes te wandelen. Het kasteel is al in de zeventiende eeuw verwoest. Geen graaf is er meer gezien. Vorige eeuw heeft er nog een likeurfabriek gezeten. Die walm hangt er ook niet meer. Het is een sneue oude vesting. Mooi, het uitzicht op de olijfboomvelden.
 Gauw weer terug naar de Plaza Mayor!

Tekst en foto’s: Jeroen Wielaert.